Wat is mediation

Er zijn in Nederland een kleine drieduizend mediators. Maar het vak mediator is bij veel mensen niet bekend. Wat doen mediators eigenlijk? Zo verwarren koppels mediation regelmatig met relatietherapie. Zij hebben een ander beeld bij de term- er samen goed uitkomen. Associëren dit niet met – goed scheiden. Er is uiteraard niks mis met relatietherapie, maar mediation is echt wat anders. Wat is het dan wel?

Definitie

In het Handboek Mediation staat de volgende definitie: ‘een vorm van bemiddeling in conflicten, waarbij een neutrale bemiddelingsdeskundige, de mediator, de communicatie en onderhandelingen tussen deelnemers begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen tot een gezamenlijk gedragen en voor ieder van hen optimale besluitvorming te komen.’

Regie zelf in handen

De essentie van mediation, in tegenstelling tot andere vormen van conflictoplossing, is dat deelnemers zelf de regie in handen hebben over de uitkomst van het conflict. De deelnemers bepalen zelf hoe hun oplossing eruit komt te zien. Er is geen derde, zoals een rechter, die boven de partijen staat en de oplossing bepaalt. Deelnemers stellen onder leiding van de mediator vast wat ze nodig hebben om het conflict achter zich te laten. De mediator staat dus tussen de deelnemers in.

Duurzaam resultaat

Het lijkt soms makkelijk om de oplossing voor een conflict uit handen te geven en een ander te laten beslissen. Maar ervaring leert ons dat wanneer deelnemers zelf mede-eigenaar zijn van de oplossing, het vaker leidt tot een duurzaam resultaat. Een resultaat waar mensen in geloven, waar mensen achter staan, waar mensen bereidt zijn zich aan te houden. Voor mensen in een conflict die ook in de toekomst nog met elkaar te maken hebben, is mediation daarom een investering in de relatie. Maar ook als je niets meer met elkaar te maken hebt, biedt mediation je de kans om de relatie netjes te beëindigen. Hierdoor ontstaat ruimte voor een nieuwe begin.

Sleutelbegrippen

De sleutelbegrippen bij mediation zijn ‘zelfbeschikking’, ‘vrijwilligheid’, en ‘vertrouwelijkheid’. De mediator neemt niet de beslissingen, maar zorgt ervoor dat deelnemers zich kunnen uitspreken over wat voor hen belangrijk is en waarom. De zelfbeschikking van de deelnemers. Hierbij is er, indien nodig, ook ruimte voor emoties en het onderzoeken van conflictpatronen.

Mediation is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Maar wat betekent dat? In mediation is het van belang dat mensen gemotiveerd aan tafel zitten. Als mensen tegen hun zin, en vol weerstand, aan tafel zitten, zullen ze zich niet inzetten om tot een oplossing te komen. In de mediationovereenkomst wordt daarom opgenomen dat het vrijwillig is. Dit vergroot de kans op een oplossing. Mensen weten dat ze kunnen stoppen als ze niet meer zien zitten. Maar ze willen zich wel inzetten om er samen uit te komen. Dit laatste is immers het doel van mediation.

De deelnemers aan de mediation moeten zich vrij voelen in alle openheid te kunnen spreken. Ze moeten zich geen zorgen maken dat dit later, in een andere context, tegen hen gebruikt kan worden. Dit betekent dat alles wat tijdens de mediation besproken wordt te allen tijde vertrouwelijk blijft. Dit geldt ook als de mediation onverhoopt niet tot een oplossing leidt.

De mediationovereenkomst

Om al deze zaken te waarborgen wordt een het begin de van de mediation een mediationovereenkomst getekend. Zowel de deelnemers als de mediator ondertekenen deze. Hierin staat alles wat de deelnemers van elkaar en van de mediator mogen verwachten.

Wat is de rol van de mediator

De mediator is een soort regisseur die het mediationproces mogelijk maakt. De mediator begeleidt en structureert, zodat de deelnemers zich kunnen concentreren op de inhoud. De mediator is hierbij neutraal en onpartijdig. Dit betekent dat hij er is voor alle deelnemers en geen stelling neemt. De mediator zorgt ook dat hij onafhankelijk aan de slag kan tijdens een mediation, zodat hij kan garanderen dat er voor hem geen ander belang meespeelt. Op deze manier kan de mediator de deelnemers optimaal begeleiden tijdens hun zoektocht naar een oplossing.

Altijd mediation mogelijk?

Mediation is breed inzetbaar. Te denken valt hierbij aan een scheiding, arbeidsconflict, gedoe tussen burger en overheid, familieruzies, zakelijke geschillen en zelfs in het strafrecht. Ook in het onderwijs en de bouw wordt steeds meer gebruik gemaakt van mediation bij conflicten.

Als er tussen deelnemers sprake is (geweest) van verbaal of fysiek geweld of ernstige psychische beperkingen, is het eventueel starten van mediation aan extra voorwaarden gebonden.

Maar in alle gevallen geldt dat als deelnemers bereid en in staat zijn om, onder begeleiding van een mediator, (weer) naar te elkaar te luisteren en zich willen inspannen voor het bereiken van een voor beiden acceptabele oplossing, mediation altijd een optie is.